Het leven en de dood van mijn vader Rudolf Hess II

De strijd van een zoon voor de eer van zijn vader


Het leven en de dood van mijn vader, Rudolf Hess II


Wolf Rudiger Hess



Verzamelende wolken van oorlog


Het belangrijkste resultaat van de Europese politieke ontwikkelingen van 1937 en 1938, die zijn kookpunt bereikte tijdens de “Sudeten crisis” in 1938, was dat Brittannië de banden flink aangehaald had met de Verenigde Staten. Als gevolg van de Amerikaanse steun tijdens de oorlog, had president Roosevelt de Britse premier Chamberlain tot bepaalde verplichtingen verordonneert op het gebied van politieke stabiliteit. Het was onder druk dat Engeland en Frankrijk een militaire overeenkomst sloten in februari 1939. Als aanvulling hierop gaven de twee west Europese democratieën, buigend voor Roosevelt zijn eis om de wereld politiek te leiden, garanties aan Nederland, Zwitserland, Polen, Roemenië, Griekenland en Turkije – met andere woorden alle buurlanden van Duitsland in het westen en in het oosten - die Hitler als het rechtmatige domein van Duitsland zag.


Vanaf dat moment besloten Engeland, Frankrijk en Polen - Met Amerika achter hun- welke van de herzieningen van Hitler op het verdrag van Versaille zij als reden, of enkel als smoes, konden gebruiken voor een oorlog tegen het Duitse Rijk. Zelfs al had Hitler zich onthouden van verdere revisionistische politiek, vanaf dat moment was de vraag; of oorlog of vrede niet enkel meer in zijn eigen handen.


Op het moment van de “blanco cheque” garantie van Engeland aan Polen in maart 1939, had Hitler nog niet besloten om Polen aan te vallen. Maar iedere westerse politieke leider was zich er van bewust dat deze noodlottige garantie een duidelijke stap dichter richting een oorlog was. Belangrijke figuren in westerse kringen en onder de anti-Hitler oppositie rekenden erop dat Hitler zou reageren op de nieuwe Poolse afhankelijkheid van Engeland, Frankrijk en Amerika met een militaire actie. De hoop was dat dit niet alleen tot een nieuwe oorlog zou leiden, maar ook tot de val van Hitler zelf. Dit werd bevestigd door Chamberlain in zijn dagboek op 10 september 1939: 


“Mijn hoop is niet alleen een militaire overwinning- ik betwijfel zelfs of dit mogelijk is - maar de val van Duitsland op zijn eigen thuisfront.”


Op 1 september 1939 begonnen de Duitse troepen hun aanval tegen Polen. Twee dagen later verklaarden Engeland en Frankrijk de oorlog aan het Duitse Rijk. Het feit dat deze twee overheden niet ook de oorlog verklaarden aan Sovjet Rusland, die Polen binnenviel op 17 september 1939 (in overeenstemming met de voorwaarden van het Duits-Sovjet pact van 23 augustus 1939) maakt zeer duidelijk dat de Engelse garantie aan Polen – zoals de Brits-Franse oorlogsverklaring aan Duitsland- niet gemotiveerd was door een zorg voor Polen maar enkel gericht was tegen Duitsland.


Vier weken later was Polen verbrijzeld als land en opgedeeld onder Duitsland en Rusland, zonder dat er ook maar een schot afgevuurd was in het westen. Engeland en Frankrijk hadden niets gedaan voor hun Poolse bondgenoot en nu begon Hitler een aanval op Frankrijk te plannen. Op hetzelfde moment hoopte hij dat Engeland vrede met hem zou sluiten, terwijl ze de heerschappij van een nu krachtig Duitsland in Oost-Europa zouden accepteren. Hij geloofde dat Engeland hiermee in zou stemmen nu dat Polen omver geworpen was, of op zijn laatst na de Duitse overwinning op Frankrijk.


Na de bliksemsnelle overwinning van Duitsland op Polen, en voor de aanval op Frankrijk in mei 1940, ondernam Hitler de eerste van zijn vele pogingen tot vrede in het westen. Zijn vredesoffer van 12 september 1939, vergezeld met de verzekering dat onder zijn leiderschap Duitsland nooit op zou geven, was een fiasco. Het werd gesteund door Stalin, maar afgewezen door Chamberlain en de Franse premier Daladier.
Pas toen alle hoop op een vrede met Engeland en Frankrijk voor Hitler vervlogen waren beval hij tot de aanval op Frankrijk. Het begon op 10 mei 1940, en Frankrijk gaf zich over op 21 juni 1940. De Frans-Duitse wapenstilstand werd getekend op 22 juni in dezelfde treinwagon in Compiègne waarin de Duitsers de vernederende wapenstilstand van november 1918 hadden getekend.


Niemand had een dergelijk snelle Duitse overwinning op Frankrijk voorzien. Als gevolg van deze ongelofelijke prestatie had Hitler zichzelf  uitgeroepen tot leider van het Europese continent, van de Atlantische oceaan tot de Bug rivier (in Polen) en van de Noord Kaap tot Sicilië. Engeland echter bleef in de weg staan van zijn doel; een vrije hand op het continent. Tijdens zijn bezoeken in juni 1940 aan de plaatsen waar de Duitsers hun succesvolle militaire campagnes ondernamen, uitte Hitler nogmaals zijn hoop op het bereiken van een uitgebreide vredesovereenkomst met Engeland. Het was op dat moment dat zijn afgevaardigde, Rudolf Hess, besloot dat – mocht het nodig zijn - hij zich persoonlijk in zou zetten tot het bereiken van de belangrijke vrede met Engeland.

Vliegreis voor vrede


Wat er werkelijk gebeurd is tussen juni 1940 en 10 mei 1941, de dag dat Rudolf Hess vertrok in een Messerschmitt 110 richting Schotland, is alleen globaal bekend omdat de relevante Britse documenten nog steeds geheim zijn. De Hess documenten die met veel ophef vrij gegeven werden in juni 1992 bleken één grote teleurstelling. In de ongeveer tweeduizend pagina’s stond absoluut niets van enig echt belang over de geheime contacten die er waren tussen Engeland en Duitsland, over de Britse vredesgroepering (waarin leden van de Britse Koninklijke familie zaten) en hun zoektocht naar vrede met Duitsland, of over de rol die de Britse geheime dienst speelde alvorens hij zijn vliegreis ondernam. Kort gezegd, de documenten bevatten niets dat duidelijk maakte waarom Rudolf Hess echt hoopte dat zijn missie best succesvol zou kunnen verlopen.


Het kan in ieder geval met zekerheid gezegd worden dat de immer geheime Britse documenten niets bevatten dat slecht zou afgeven op Rudolf Hess of de Duitse politiek van dat moment. Het kan juist met zekerheid gezegd worden dat de documenten die de Britse overheid nog steeds geheim houdt juist slecht af zouden geven op de Britse overheid van dat moment en Winston Churchill. Ik wil zelfs zo ver gaan om te zeggen dat deze verborgen documenten bevestigen dat Churchill ernaar streefde om de oorlog te rekken, met alle leed, vernietiging en doden van dien.


Sommigen zullen deze uitspraken afdoen als niet gerechtvaardigd en zelfgenoegzaam. In dit verband wil ik dan ook de woorden van een Britse historicus citeren die uitgebreid onderzoek heeft verricht naar dit onderdeel van dat verschrikkelijke conflict. In tien dagen tot het noodlot: Het geheime verhaal van het vredesinitiatief van Hess en de Britse inspanning om vrede te sluiten met Hitler (New York: W. Morrow 1991), concludeert John Costello dat het best mogelijk was geweest om de Europese oorlog te stoppen alvorens dat het een wereldoorlog werd, als de Britse regering maar de geringste poging had gedaan.


In tien dagen tot het noodlot [op pagina’s 17 tot en met 19] schrijft Costello de volgende onthullende zinnen:
Totdat de Britse regering de huidige politiek verandert en relevante onderdelen van zijn geschiedkundige geheime dienst archieven vrij geeft, kan het mogelijk worden om vast te stellen of de clandestiene contacten met Duitsland die overduidelijk een rol speelden in het krijgen van Hess naar Schotland in de nacht van 10 mei een triomf van de geheime dienst was of een sinister complot tot vrede dat uit de hand liep. Het is nu onbetwistbaar dat de missie van Hess verre van een “hersenspinsel” was van de afgevaardigde van Hitler zoals het nog steeds neergezet wordt door Britse Historici. Het gedocumenteerde bewijs dat tot nu toe naar boven is gekomen [waar ik wel tussen haakjes aan wil toevoegen, nog maar slechts het topje van de ijsberg is] maakt duidelijk dat het de uitkomst was van een in elkaar grijpende reeks van geheime Britse en Duitse manoeuvres naar vrede die terug herleidt kunnen worden tot de zomer van 1940. De stukjes van de puzzel vallen nu langzaam op zijn plaats dat: […]

• Het bevel van Hitler dat de optrekkende Panzers bij Duinkerk moesten wachten was een zorgvuldig geplande strategie om de Britse en Franse overheden over te halen om een vrede te bewerkstelligen.
• Een meerderheid van het (Churchill) oorlogskabinet had besloten om Gibraltar en Malta te ruilen voor het behouden van de macht in het koninkrijk.
• Een gealarmeerde president Roosevelt zocht in het geheim Canadese hulp om te voorkomen dat de Britten een “zachte vrede” met Hitler zouden sluiten.
• Franse leiders geloofden op 24 mei 1940 dat Engeland niet zou vechten maar een gezamenlijke vrede zouden accepteren bemiddeld door Mussolini in mei 1940.
• Churchill –en Engeland- overleefden enkel omdat de minister president zijn toevlucht nam tot Machiavelliaanse intriges en een bluf met een hoge inzet om de weifelende secretaris van buitenlandse zaken er van te weerhouden het oorlogs kabinet een vrede bedacht door R.A. Butler in te praten. Toen Frankrijk viel stuurde de staatssecretaris Lord Halifax het bericht naar Berlijn dat “gezond verstand en niet bravoure” Engeland zou gebieden om te onderhandelen met Hitler in plaats van hem te bevechten. […]
•   Twee dagen nadat Churchill had beloofd dat “ze zich nooit over zouden geven” gaven Lord Halifax en R.A. Butler via Zweden aan Berlijn te kennen dat er een Brits vredesvoorstel gemaakt zou worden na de Franse wapenstilstand op 18 juni 1940.
• Ambassadeur Kennedy had tijdens een heimelijk contact met de afgezanten van Hitler geprobeerd de oorlog te stoppen terwijl de Britse overheid hem er van verdacht te profiteren van de informatie over de schatkist om een grote slag te slaan op de internationale markt en de transacties van effecten. […]
• De Hertog van Windsor en andere leden van de Koninklijke familie wakkerden de Duitse verwachtingen aan dat een vrede overeen te komen zou zijn.
• Het plan van Hess om naar Schotland te vliegen nam zijn vorm aan tijdens de laatste dagen van de slag om Frankrijk en werd aangemoedigd door zijn ontdekking dat Engeland uitzocht of vrede mogelijk was via Zwitserland en Spanje.
• MI5 (de Britse geheime dienst) onderschepte het eerste initiatief voor vrede van Hess en veranderde het in een operatie om Hess een mes in de rug te steken door hem in een val te laten lopen gezet door de Hertog van Hamilton en de Britse ambassadeurs in Zwitserland en Madrid.
• De dramatische aankomst van Hess liet Churchill geen andere keuze dan de affaire te verdraaien en te begraven onder officiële stilte ten einde niet alleen de Hertog van Hamilton te beschermen maar ook hogere Tory collega’s die zelfs in 1941 er van overtuigd bleven dat er een eervolle vrede gesloten kon worden met Hitler.

Meer dan vijftig jaar heeft de Britse mantel van geheimzinnigheid de waarheid verdoezeld en verdraaid. De officiële geschiedenis heeft zorgvuldig de rol gemaskeerd die gespeeld werd door de belangrijkste spelers in de poging die een jaar geduurd heeft om een overeenkomst te bewerkstelligen met Hitler achter de rug van Churchill om. Tot in hoeverre deze pogingen tot vrede succesvol waren wordt geheim gehouden om de reputatie van Britse politici en diplomaten te beschermen die geloofden dat Hitler een minder grote dreiging was voor het koninkrijk dat Stalin dat was…

Churchill had ook zo zijn eigen redenen om deze ruzies omtrent de oorlog tussen hem en andere gezaghebbende leden van de conservatieve partij te begraven. Hij wilde geen schandaal dat de roem van zijn leiderschap zou ondersneeuwen tijdens de slag om Brittanië en de “witte gloed, overweldigend en subliem, die door ons eiland stroomt van de ene naar de andere kant.”

Het “hoogtepunt” van Engeland en de rol die Churchill speelde in dit smeedstuk werden vastgelegd als de meest vermaarde hoofdstukken in de Engelse geschiedenis. Zijn visionaire moed had ,door middel van woorden in plaats van militaire inhoud, het Britse geloof gecreëerd dat, tegen alle ontelbare verwachtingen in, ze Hitler konden verslaan in 1940.

Niemand weet zeker of Rudolf Hess zijn vliegreis heeft ondernomen met medeweten en de zegen van Adolf Hitler. Beide mannen zijn nu immers overleden. Echter al de beschikbare kennis suggereert dat Hitler vooraf wist van de vliegreis:


Ten eerste: Slechts enkele dagen voor de vliegreis had Rudolf hess een privé vergadering met Hitler die vier uur duurde. Het is bekend dat de twee mannen hun stemmen verhieven tijdens gedeeltes van hun gesprek en dat toen zij klaar waren, Hitler zijn afgevaardigde vergezelde naar de voorkamer, geruststellend zijn arm om diens schouder sloeg en zei: “Hess je bent echt koppig.”


Ten tweede: De relatie tussen Hitler en Hess was zo hecht en vertrouwelijk dat men er logischerwijs van uit kan gaan dat Hess een dusdanig belangrijke stap niet ondernomen zou hebben tijdens een oorlog zonder eerst met Hitler te overleggen.


Ten derde: Ondanks dat de adjudanten en secretarissen van Hess gevangen werden genomen na de vliegreis kwam Hitler wel tussenbeide om de familie van Hess te beschermen. Hij zorgde ervoor dat de vrouw van Hess een pensioen ontving en hij stuurde een persoonlijk telegram naar de moeder van Hess toen haar man overleed in oktober 1941.


Ten vierde: Tussen de documenten die in juni 1992 vrijgegeven werden door de Britse autoriteiten zaten twee afscheidsbrieven die Rudolf Hess schreef op 14 juni 1941, de dag voordat hij probeerde zelfmoord te plegen in Mytchett Place in Engeland. De brieven waren geschreven nadat hij zich realiseerde dat zijn vredesmissie definitief gefaald had. Één ervan was geadresseerd aan Hitler en de andere aan zijn familie. Beiden bevestigen duidelijk dat de hechte band die hij met Hitler had nog steeds bestond. Als hij zijn nu overduidelijk gefaalde missie had ondernomen zonder het medeweten van Hitler, zou hun band niet meer er een van vertrouwen zijn.


En ten vijfde: Gauleiter Ernst Bohle, de vertrouweling hoog geplaatste ambtenaar van Hess die hem geholpen had wat papieren te vertalen in het Engels, bleef tot zijn dood er van overtuigd dat dit alles was gebeurd met medeweten en goedkeuring van Hitler.  

Onderdrukken van historisch bewijs


Een algemeen commentaar op de beschikbare informatie omtrent het vredesvoorstel van Hess is op zijn plaats: Tijdens de gehele veertig jaar durende periode van zijn gevangenisstraf in Spandau werd het hem verboden om openlijk te praten over zijn missie. Dit knevel bevel was overduidelijk ingesteld omdat hij bepaalde dingen wist, die mochten ze openlijk bekend worden uitermate genant zouden zijn voor de Britse overheid en mogelijk zelfs voor de Amerikaanse en Sovjet overheden.


Als gevolg hiervan blijft hedendaags geschiedkundig onderzoek compleet afhankelijk van Britse documenten. De Engelse autoriteiten hebben aangekondigd  dat vele belangrijke documenten uit de Hess archieven achter slot en grendel zullen blijven tot 2017. De gehele affaire werd zo geheimzinnig behandeld dat niet meer dan een handvol individuen rondom Churchill overal van op de hoogte waren. De voorstellen, plannen en aanbiedingen die Hess bracht blijven tot op dit moment geheim in de archieven. Zolang dat deze documenten geheim blijven zal de wereld nooit de precieze inhoud van de vredesvoorstellen weten die Hess met zich mee bracht om aan te bieden aan de Britse overheid in mei 1941. Dit alles moet natuurlijk in ogenschouw genomen worden bij iedere serieuze beoordeling van de historische vliegreis van Hess.


Één indicatie dat Hess meer gezegd heeft dan dat nu bekend is, staat in een notitie gemaakt op 3 juni 1941 door Ralph Murray van het “Politieke oorlogsvoering bestuur” – een ultra geheime Britse overheidsinstelling- voor Sir Reginald Leeper, hoofd van de geheime dienst afdeling van buitenlandse zaken. Dit document suggereert dat minister van buitenlandse zaken Cadogan ook een gesprek had met Rudolf Hess.
Het doel en de inhoud van dit gesprek kunnen nog steeds niet vastgesteld worden: De beschikbare informatie is nog steeds niet volledig. Desalniettemin lijkt het alsof tijdens dit gesprek de plaatsvervangend Führer nog specifieker en gedetailleerder was omtrent zijn voorstellen dan dat hij in sommige latere gesprekken was.


Dit waren de voorstellen van Hess:


Één: Duitsland en Engeland zouden een overeenkomst bereiken gebaseerd op wereldwijde politiek van het status quo. Dat wil zeggen, Duitsland valt Rusland niet aan voor Duitse Lebensraum.


Twee: Duitsland zou haar vorderingen op voormalige koloniën laten vallen en zou de Britse heerschappij op zee erkennen. In ruil daarvoor zou Engeland continentaal Europa erkennen als belangengebied van Duitsland.  


Drie: De toenmalige relatie van militaire kracht tussen Duitsland en Engeland in de lucht en op de zee zou behouden worden. Dat wil zeggen dat Engeland geen enkele versterking vanuit de Verenigde Staten zou krijgen. Ondanks dat er geen verwijzing was naar grondtroepen kan er aangenomen worden dat de balans van troepen ook in dit geval behouden zou blijven.


Vier: Duitsland zou zich terug trekken uit Frankrijk na de totale ontwapening van het Franse leger en de marine. Duitse zaakgelastigden zouden in Frans Noord-Afrika blijven en duitse troepen zouden in Libië blijven tot vijf jaar na het sluiten van de vrede.


Vijf: Binnen twee jaar na het sluiten van de vrede zou Duitsland vazalstaten stichten in Polen, Denemarken, Nederland, België en Servië. Echter zou Duitsland zich wel terug trekken uit Noorwegen, Roemenië, Bulgarije en Griekenland (met uitzondering van Kreta dat ingenomen was door Duitse parachutisten in mei 1941). Na enige afrondingen in het oosten, noorden, westen en zuiden (Oostenrijk en Bohemia-Moravia zouden klaarblijkelijk binnen het Rijk blijven) zou Duitsland toegeven aan de Britse positie in  het oosten van de Middellandse zee en het Midden Oosten.


Zes: Duitsland zou Ethiopië en de rode zee erkennen als gebieden van Britse invloed.


Zeven: De persoon tegen wie de plaatsvervangend Führer sprak was ietwat in de war of Italië al dan niet ingestemd had met de vredesvoorstellen van Hess. Hess zelf zei hierover niets, ondanks dat de punten vier en zes een aanzienlijke invloed uit zouden oefenen op de Italiaanse belangen.


Acht: Rudolf Hess gaf toe dat Hitler bij voorbaat er mee ingestemd had dat het officiele afdekkende verhaal, dat in Duitsland uitgevaardigd zou worden, was dat hij “geestesziek” was.   


Dit vredesvoorstel zou inderdaad een vrede hebben gebracht in de wereld in 1941. Als Engeland had onderhandeld met Duitsland op deze basis zou de Duitse aanval op Rusland – die niet meer dan 3 weken later begon op 22 juni 1941- niet plaats hebben gevonden, omdat Hitler verkregen zou hebben wat hij nodig had om te overleven: controle over het continent. De oorlog zou op alle fronten afgestorven zijn.


Maar zoals we weten bleef de oorlog doorgaan – vernietiging, lijden en dood op een bijna ondenkbare schaal met zich meebrengend - omdat de uitgestoken hand van de vrede geweigerd werd door Churchill en Roosevelt. De vrede die zij zochten was een Carthaagse vrede. Hun enige oorlogsdoel was de vernietiging van Duitsland.


Na de eerste interviews met Rudolf Hess uitgevoerd door de Hertog van Hamilton en Sir Ivone Kirkpatrick in Glasgow werd Hess geïnterviewd op 9 juni 1941 door Lord Simon de Lord kanselier en op 9 september 1941 door Lord Beaverbrook, minister van vliegtuig productie. Enkele dagen later vloog Beaverbrook naar Moskou om militaire hulp voor de Sovjet Unie te regelen. Deze twee interviews waren niet gemotiveerd door enig verlangen naar vrede, maar waren enkel en alleen om enig mogelijke militaire geheimen uit Hess te krijgen.