Anarcho-Nationalisme

Het fascisme zou volgens één bepaalde thesis geen ideologie van rechts zijn, maar een ketterij van links, ontstaan uit de synthese van nationalisme en anarcho-syndicalisme. Fascisme was aanvankelijk een potentiële dynamische revolutionaire theorie, maar z`n autonoom radicale element werd al snel ingepikt door reactionaire conservatieve krachten en uiteindelijk ingekapseld door het kapitalisme. Het fascisme dat we uit de geschiedenis kennen, werd een ideologie van verdrukking en van gecentraliseerd staatsdenken: autoritair en militaristisch. De ultieme visie van het historische fascisme was die van de totalitaire maatschappij verpersoonlijkt in de cultus van hetzij de charismatische leider, hetzij de onmeedogenloze dictator. Fascisme is essentieel zowel een specifieke stijl van regeren als een politieke en sociale theorie. Het staat volledig in tegenstelling met wat in dit artikel besproken wordt. De fascistische ideologie veronderstelt altijd een vorm van "nationalisme". Daaruit volgt niet automatisch dat alle nationalisten "protofascisten" zouden zijn, want nationalisme kan fundamenteel geïnterpreteerd worden als een anti-staatse wereldbeschouwing , een volksbewustzijn dat iemands organische identiteit en etnische autonomie bepaalt ten opzichte van en tegengesteld aan de natiestaat.

Proudhon en Tolkien

Het nationalisme manifesteert zich historisch gezien op twee wijzen: als een cultureel en een staats nationalisme. Het kan ook worden vertaald als volksautonomie. Volledig in de anarchistische traditie had de Duits-Joodse bevrijdingssocialist, Gustav Landauer dan ook alle recht te beweren dat "nationale verscheidenheid van het allergrootste belang is voor de realisatie van de opperste vorm van menselijkheid voor wie het mooie, bloeiende en vreedzame feit van de natie scheidt van de lelijkheid van het staatsgeweld."

We hebben hier dus een visie op anarchisme die gebaseerd is op een volksisme (`folkism`, W. J. Sturgeon) en op een verworteld radicalisme, tegengesteld aan het cosmopolitisme en abstracte internationalisme van traditioneel `links`. Alle naties hebben recht op soevereiniteit en zelfbeschikking. Wat niet wil zeggen dat de bevrijdingsstrijd automatisch in handen moet vallen van "fascistoïde" organisaties en individuen die een reactionair prakje opdienen van chauvinistisch nationalisme en "rechts" autoritarisme. Dit anarcho-nationalisme is de derde weg, die van het bevrijdingssocialisme: anti-staats, volks, groen en decentralistisch.

Het is de hoogste tijd dat de brede anarchistische beweging het zgn. `leftism` en `workerism` achter zich laat en terugkeert naar de vader van het anarchisme, Pierre-Joseph Proudhon, die in zijn politieke en sociale leer een poging deed een creatieve synthese te maken tussen links en rechts. Proudhon legde grote nadruk op de regionale en etnische realiteit, en niet zozeer op de kunstmatige grenzen van de grote natiestaten. Zijn economische leer poogde de competitieve en cooperatieve verzuchtingen van de mensheid te verzoenen in een natuurlijke samenleving gebaseerd op vrijwilligheid (free association) van en door het volk (popularism). Hij verwierp volledig het liberale concept van parlementaire democratie als een schijnvertoning en universeel stemrecht als contrarevolutionair.

In filosofische termen heeft het anarchisme een sterke anti-democratische traditie en staat het dichter bij de idee van een universele aristocratie, dan bij de idee van een democratie zo als wij die nu kennen.

In feite zou zelfs het concept van de monarchie dienstbaar kunnen gemaakt worden aan anarchistische doeleinden, wanneer je de monarch ziet als het symbool van soevereiniteit, als afspiegeling van de absolute soevereiniteit van het vrije individu. J.R. Tolkien, auteur van "In de Ban van de Ring", heeft zijn politieke visie ooit omschreven als een synthese van anarchisme en "ongrondwettelijke monarchie". Dit anarcho-monarchisme komt tevens tot uitdrukking in de typisch Britse traditie van de "Albion myths" en de terugkeer van Koning Arthur, zoals dat ook wordt uitgebeeld in het brilliante boek "Camelot and the vision of Albion" van de hand van de Britse mythologist, Goeffry Ashe.

Opstand tegen de mono-cultuur

Een wereld die het nieuwe millenium lijkt te omarmen als het einde van de geschiedenis, heeft een nieuwe stem nodig, een tegenstem die anti-ideologisch is - begrepen als het verwerpen van politiek fundamentalisme en partij-dogmatisme -, maar die geworteld is in een etnische geest, een historische identiteit, die in opstand komt tegen de mono-cultuur van One World, globalisering en de liberaal-kapitalistische vrije-markt-economie.

In een wereld zonder grenzen, beheerst door een anarcho-monetair systeem, waar alleen het geld vrij beweegt (terwijl geld enkel een uitwisselingssysteem zou mogen zijn en geen middel tot speculatie en woeker) is zelfs de conservatieve natiestaat overbodig voor de transnationale corporaties en de zich aan geen regels storende schema`s van het internationale bankwereldje. De Nieuwe Wereldorde kan niet aangevochten worden door traditioneel links, echter wel door een decentralistisch nationalisme dat een identiteit verschaft en op kan komen tegen de collectieve identiteit die de massa-consumptiemaatschappij biedt: de consumentenstammen en merkvoorkeuren die zich uiten in de identiteiten die voetbalploegen, rockgroepen, mode en media ons voorkauwen.

In deze context is het tragisch dat de Duitse Jeugdbeweging Wandervogel (gegroeid uit de idee van de zich verwonderende vrije geest) al snel werd gegijzeld en geperverteerd door de Hitlerjugend. Omdat de Wandervogel poogde uitdrukking te geven aan de onlosmakelijke band tussen gemeenschap en individualiteit, als wapen tegen de de sociale vervreemding van een extreem individualisme én collectivisme.

Ook het bewustzijn van eigen bloed en bodem hoeft niet per sé geassocieerd te worden met fascistoïde racistische, separatistische of superieure trekjes omdat cultuur en identiteit in deze context geen statische gegevens zijn, maar dynamische krachten binnen sociale verhoudingen, die open staan voor en verrijkt kunnen worden door daarvan te onderscheiden culturen en identiteiten. Wat massa-immigratie en multicultuur betreft, dat zijn bijprodukten van een internationalistisch kapitalistisch economisch systeem dat een arme periferie heeft gecreëerd die de welvaart van het rijke centrum najaagt. Die vaststelling hoeft geen oproep te zijn tot repatriering of een puristische bekentenis tot de eigen identiteit en cultuur. Het is in de eerste plaats een noodzakelijke kritiek op de liberale smeltkroes-theorie.

Misschien wordt het tijd dat de zwarte anarchistische vlag samen opmarcheert met de vlaggen van de Europese volkeren om de Europese federale superstaat te bevechten. Misschien wordt het tijd het poëtische beeld van het gedecentraliseerd Europa van de honderd vlaggen te poneren tegenover de globalisering en het streven naar één wereldregering. Misschien is het moment gekomen om "Brittannië"(sic) te zien als een familie van vrije naties: Engeland, Schotland, Wales, Ierland, Het Eiland Man, "Ulster" (resic!), Cornwall, enzovoort. Een Brittannië van onafhankelijke regio`s in tegenstelling tot het gecentraliseerde unionisme van Westminster dat z`n oorsprong vindt bij het Normandische juk.

Het wordt tijd het vuur van de eigen Britse traditie van radicale sociale bevrijding terug aan te steken: John Ball, Kapitein Swing, de Diggers, de Levellers, de Luddites, William Blake, William Morris, G.K. Chesterton, Robert Blatchford, George Orwell, om mythologische figuren als Robin Hood niet te noemen!

Nood tot verworteling

Dit anarcho-nationalisme kan niet geassocieerd worden met gewelddadigheid. Zowel de Poolse anti-communistische beweging Solidarnosc, als de Indische onafhankelijkheidsbeweging van Gandhi paarden een nationalistische visie aan een radicaal geloof in geweldloosheid en vreedzame direkte actie.

De wereldbeschouwing van zo`n anarcho-nationalistische vreedzame bevrijding kan het best worden opgeroepen in een andere uitspraak van Gustav Landauer: "De staat kan niet vernietigd worden door haar omver te werpen. Het is een toestand, het is een specifieke verhouding tussen mensen, een gedragswijze. Hij kan enkel worden ondergraven door andere verhoudingen aan te gaan, een ander gedrag aan te nemen."

Simone Weil, anarchistisch oudgediende van de Spaanse Burgeroorlog, sprak tot haar Franse landgenoten over "de nood tot verworteling". Enkel door zich zorgvuldig en trouw te voeden aan de eigen wortels, kan je jezelf een organische sociale identiteit vormen, die de basis kan zijn voor zulke nieuwe verhoudingen tussen mensen.

Menselijke identiteit overstijgt uiteindelijk de veeleer reductionistische beschouwingen over "natie" en ras". Elke identiteit, afzonderlijk onderdeel en omvattend geheel - van individu over familie, tot gemeenschap, regio, natie, ras en het geheel van de mensheid en de aarde - moet als een integraal en noodzakelijk element worden behandeld om een volwaardig menselijke en gezonde samenleving tot stand te kunnen brengen. Dat is nationale vrijheid. Dat is pas sociale rechtvaardig heid. Dat is wereldvrede. Dat is anarcho-nationalisme!

Wayne John Sturgeon, 1/7/1999