Toen de Oekraïense president Janoekovitsj eind november 2013 weigerde een handelsverdrag met de EU te ondertekenen*, braken er op verscheidene plaatsen in het westen van het land protesten uit. Op het Maidanplein in Kiev kwamen tienduizenden mensen bijeen om de aftreding van Janoekovitsj te eisen, die had gekozen voor de financiële steun van Rusland in plaats van de Europese Unie. Daarbij kwam het al snel tot confrontaties met de Oekraïense ordetroepen, waarbij honderden demonstranten om het leven kwamen. Politici zoals de toenmalige EU vertegenwoordiger van Buitenlandse Zaken, Catherine Ashton (Labour), en de Amerikaanse senator John McCain wisten niet hoe snel ze naar Kiev moesten overvliegen om zich te solidariseren met de protestbewegingen. Eind februari werd er een akkoord bereikt. Janoekovitsj probeerde nog nieuwe verkiezingen uit te schrijven maar de betogers namen daar geen genoegen mee en bezetten het Oekraïense parlement in Kiev. Op 22 februari 2014 namen de tegenstanders van Janoekovitsj definitief de macht in Kiev over en de president werd gedwongen om te vluchten naar Rusland.
Hevige confrontatie tussen betogers - met Bandera-nationalisten voorop - en de oproerpolitie voor het Oekraïense parlement in Kiev, 14 okt. 2014
De Oekraïne is een verdeeld land. In een oostelijk en in een westelijk deel wel te verstaan. West-Oekraïne wordt gekenmerkt door een katholiek nationalisme, terwijl Oost-Oekraïne overwegend Russische orthodox is. Na de verbanning van Janoekovitsj, kreeg de extreem-rechtse Svoboda (Vrijheid)-partij een flink deel van de macht binnen het parlement. Ze schrapten direct een wet uit 2012 die het toeliet om het Russisch (evenals het Roemeens, Hongaars en het Moldavisch) als tweede taal te mogen spreken. Dit was feitelijk een directe “oorlogsverklaring” aan de overwegende Russische (en Russisch sprekende) bevolking in Oost-Oekraïne. (Eveneens aan alles dat pro-Russisch is; zoals ook de heksenjacht die op de Communistische Partij van Oekraïne werd ontketend. Deze ondersteunde initieel Janoekovitsj en werd indirect als een verlengstuk van Rusland in Oekraïne gezien). Ook in het oosten van het land begonnen protesten te ontstaan, aldaar tégen de nieuwe regering in Kiev. De dodelijke brandbomaanslag op Russische-Oekraïners die gevlucht waren in een vakbondsgebouw in Odessa, door Oekraïense nationalisten op 2 mei 2014, zette de spanningen tussen de Oekraïense en de Russische bevolking op een nog hoger niveau. Daarna volgde een 'rollercoaster ride' aan gebeurtenissen: op 11 mei werden er in het oosten referendums gehouden om de Volksrepublieken Donetsk en Loegansk uit te roepen - zelfstandige (overwegend Russische) staten, los van Kiev of Oekraïne. Een grote meerderheid stemde hier vóór te zijn. Gelijk bracht de CIA-baas John Brennan een bezoek aan Kiev, een week later volgde vice-president Joe Biden. De Bild am Sontag meldde op 11 mei al dat er ongeveer 400 Amerikaanse huurlingen van Academi (het voormalige Blackwater) in Oost-Oekraïne militaire operaties tegen betogers uitvoerden. De Amerikaanse en Europese inmenging in Oekraïne was weer als vanouds. (Hierover later meer).
De Pro-Russische separatisten van de Volksrepublieken raakten in een gewapend conflict met de strijdmachten van het Oekraïense leger, welke een extra dimensie kreeg toen aan beide kanten van de frontlinies zich vele vrijwilligers begonnen te melden om enerzijds tegen de Russen in het oosten van Oekraïne te vechten, en anderzijds tegen de fascisten in het westen. Oekraïne was hard op weg naar een etnische burgeroorlog. Fascistische milities in het westen werden onder controle van Kiev en de EU gezet om tegen de toenemende Russische invloed in het oostelijke Donbass gebied te vechten (hun “droom" van 'Joodse oligarchen' verbannen van Oekraïens grondgebied maakte daarmee plaats voor anti-Russische haat), terwijl de idealisten van de onafhankelijke Volksrepublieken op mysterieuze wijze geliquideerd werden ver van de frontlinies vandaan, om zo plaats te kunnen maken voor uit Rusland zelf afkomstige loyale functionarissen.
Mijnwerkers betogen tegen het nieuwe Kiev-regime buiten bezette overheidsgebouwen in Donetsk (Oost-Oekraïne) op 7 mei 2014
De echte grote schok voor Amerika en de EU kwam op 18 maart, wat een historisch moment was voor de Krim**. Dit Oekraïense schiereiland met een Russische meerderheid van 97%, stemde met tevens circa. 97% van de bevolking vóór de aansluiting van de Krim bij Rusland (de Krim-Tataren onthielden grotendeels hun stem). I.t.t. de leugens van politici in het westen, waren de Russische militairen (de zogenaamde “groene mannetjes") hier al vóór het referendum aanwezig. Dit omdat de Russische vloot al via eerdere gesloten contracten met de Oekraïense regering gestationeerd was op de Krim en zo slechts de uitslag waarborgden tegen repressie door het Kiev-regime.
Oude conflicten
De huidige situatie die de Oekraïne verscheurt en teistert kan niet los gezien worden van haar historische continuïteit. Als een soevereine natiestaat bestaat de Oekraïne relatief kort. Naast een paar maanden na de Eerste Wereldoorlog (nadat het Brest-Litovsk vredesverdrag werd gesloten tussen het Duitse keizerrijk en het nieuwe Rusland onder leiding van de bolsjewisten in dec. 1917, volgde op 12 jan. 1918 een onafhankelijke Oekraïense staat. Deze werd echter door Oekraïense bolsjewisten afgekeurd en zij namen de macht dan ook over. Op 1 mei namen de Duitsers dán weer op hun beurt het bestuur van Oekraïne over), bestond de Oekraïense natie slechts als een onafhankelijke staat als gevolg van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991. Toch claimen sommigen dat de historie van het Oekraïense nationalisme al meer dan duizend jaar geleden begon.
Er bestond in de 9e eeuw natuurlijk nog geen Oekraïense natie, maar het klopt wel dat in Kiev zowel de Oekraïense, de Wit-Russische en Russische nationale geschiedenis geboren werd. Het wordt echter problematisch, aangezien alle drie deze volkeren claimen de eigenlijke rechtmatige erfgenaam van dat nalatenschap te zijn. De Russen wijzen op het centrum van Oleg zijn rijk Novgorod - en de wit-Russen naar de stad Pskov. Deze dichten de Oekraïners slechts een bijrol toe bij de totstandkoming van het Grootvorstendom Moskou, dat aan de basis ligt van het hedendaagse Rusland.
De geschiedenis van zowel Rusland als Oekraïne begint opmerkelijk genoeg met de Vikingen uit Scandinavië. Via de rivieren Don, de Dnjepr en de Zwarte Zee plunderden zij en dreven ze handel met lokale Slavische stammen, om uiteindelijk de lading van hun schepen in de rijke stad Constantinopel (het huidige Istanbul) te verkopen. De oorsprong van het woord "Rus" is eigenlijk Scandinavisch en betekend letterlijk "de mannen die roeien". In de negende eeuw kwam een Vikingstam naar wat nu Oekraïne is en vestigde daar een nederzetting, die uiteindelijk onder het leiderschap van ene Rurik kwam te staan. Rond 882 verplaatste een zekere Oleg, een telg van de mythische Viking-dynastie van Rurik, het zwaartepunt van de handelsroutes naar het gebied rond Kiev, waarmee de Kiev-Rus geboren werd. Oleg was hiermee de stichter van het Kievse Rijk, in oude Slavische bronnen ook wel het "land van Rus" genoemd. Vanuit Kiev regeerden Oleg en zijn nakomelingen in een groot gebied over de min of meer door hen verenigde Slavische stammen.
Minder eenduidig wordt het wanneer exact het moment was dat de Russen en Oekraïners zich van elkaar zijn gaan onderscheiden. Vanaf de 16de eeuw kwamen de Oekraïners onder de heerschappij van het Tsaardom Rusland in de verdrukking: hun dialect werd verboden en hun land werd met het beledigende "Klein-Rusland" omschreven. (Zo werd in de eerste, en tevens laatste, volkstelling in het Tsaristische rijk 60% als Rus geïndexeerd. Hiertoe werden naast Russen, zowel Oekraïners als wel Wit-Russen gerekend). Hetzelfde gold voor de Oekraïners die sinds de 14de eeuw onder Poolse overheersing vielen, toen de Polen lange tijd grote delen van het land beheersten. Dit veranderde pas onder de heerschappij van Frans Jozef I van Oostenrijk wiens rijk tot Galicië in West-Oekraïne reikte. Binnen het relatief tolerante en multi-etnische Oostenrijks-Hongaarse Rijk werden de Oekraïners gezien als de "Tiroler van het Oosten". Als gevolg daarvan waren veel Oekraïners loyaal aan de keizer, omdat deze in tegenstelling tot de Tsaar of de Poolse feodale aristocratie wel tot op zekere hoogte hun rechten respecteerde. In 1914-18 kwamen de Oostenrijks-Hongaarse en Russische legers tegenover elkaar te staan bij de rivier de Djepr.
Interbellum
Met het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije en het Tsaristische rijk na de Eerste Wereldoorlog kon er, zoals boven al vermeld, voor een korte periode een onafhankelijke Oekraïense volksrepubliek gevestigd worden. Dit was echter een staat zonder het huidige Donbass-gebied (met gebieden zoals Donetsk en Loegansk). Dit Russische mijnbekken werd door Lenin toegevoegd aan de Oekraïne om zo het proletariaat in het feodale Oekraïne (waar 90% van de bevolking Oekraïens sprak, op het platteland leefde en grotendeels analfabeet was) omhoog te krikken. (80% van de partijleden waren tevens niet-Oekraïens en dus Russisch. Tevens was dit gebied eerder in 1918-19 de Russisch sprekende Donetsk-Krivog Rog sovjet-republiek, een traditie waar de huidige pro-Russische separatisten op terug vallen). Echter is niet alleen het oosten van de Oekraïne een kunstmatig onderdeel van deze staat. Ook het westen bevat een toegevoegd stuk: een groot gebied, tot waar de stad Lviv/Lemberg o.a. toebehoord, was tot 1918 onderdeel van Polen. Na de Eerste Wereldoorlog werd zij kortstondig West-Oekraïens, toen wéér Pools tot 1939. In sept. '39 werd Polen echter bezet door de Sovjet-Unie en voegde zij dit gedeelte in nov. toe aan de Sovjet-Unie resp. de Oekraïne.
In het Russisch sprekende, multi-etnische Donbass werd een eigen identiteit ontwikkeld: mijnwerksters in 1930 bij Horlivka, vlakbij Donetsk
Hoewel de Oekraïne zowel tussen oost als west valt, kozen Oekraïne nationalisten toch altijd één specifieke kant: die van het westen. In het bijzonder de kant van Duitsland. Toen de Duitsers in 1918 de Oekraïne binnen marcheerden, werd onder Duitse leiding een regering gevormd met de Hetmannen. Dit waren kozakkenleiders, grootgrondbezitters. Hun leider: Pavlo Skoropadsky. Echter, een opstand van ontevreden kleine boeren maakte al snel een einde aan zijn bewind. Hierna volgde het harde nationalistische regime van Symon Petljura, deze voerde antisemitische pogroms uit. Tot het Rode Leger zíjn bewind eindigde (Ironisch werd Petljura in 1926 in Parijs vermoord door een Joodse man die wraak wilde nemen omdat zijn familie vermoord was door Petljura zijn troepen). Kiev werd de hoofdstad van de Oekraïense sovjet-republiek, die in 1922 met de Russische sovjet-republiek samenging. Hiervoor had, nogmaals gezegd hebbende, Moskou West-Oekraïne rondom Lviv/Lemberg verloren aan Polen tijdens een slag in 1920. De Oekraïne nationalisten werkten in die tijd tevens nauw samen met het Franse imperialisme en Russische Wit-Gardisten tegen de bolsjewisten.
Het Duitse keizerrijk poogde in de Oekraïne een loyale staat te installeren: Keizer Wilhelm II. In gesprek met Hetman-leider Skoropadsky
Eén Duitser in het bijzonder maakte zich sterk voor de Oekraïnse onafhankelijkheid: Paul Rohrbach. Deze Baltische Duitser, geboren in Rusland, ontwikkelde zich in het Duitse keizerrijk en de Weimarrepubliek tot een invloedrijk pleitbezorger voor anti-Russische lees: (anti-Tsaar) agressie. >>Rusland verslaan om hem te overwinnen!<<, >>Wie Kiev heeft, kan Rusland bedwingen!<< waren enkele van zijn leuzen. ,,Zonder de Oekraïne is Rusland géén Rusland. Zo heeft het géén ijzer, géén kolen, géén graan, géén havens!” schreef hij in zijn anti-Russische boek 'Weltpolitisches Wanderbuch 1897-1915'. Parallellen naar 2014, waar de EU, met Duitsland voorop, zich tevens sterk maakte voor een onafhankelijk Kiev tegen het Rusland van Poetin. Duitse geopolitiek über alles.
EU vertegenwoordiger van Buitenlandse Zaken, Catherine Ashton, in gesprek met Oleg Tyagnibok, leider van de extreem-rechtse Svobada-partij (links) en voormalig bokser Vitali Klitschko, politiek kandidaat van het Duits imperialisme
Vanwege hun historische connectie met het Oostenrijks-Hongaarse Rijk sloten veel West-Oekraïense nationalisten (Bandera-aanhangers) zich vanaf 1941 aan bij nazi-Duitsland tegen de Sovjet-Unie. De brute bezetting op het Oostfront door de Duitsers kostte, net als Stalin zijn collectivisering in het Oosten, veel Oekraïners het leven. Ook hier weer vermoordden Oekraïners, andere Oekraïners omwille van een ideologisch geschil en de belangen van buitenlandse grootmachten. Oekraïense nationalisten die tegen de Poolse overheersing vochten en zich daarbij tot Hitler wendden voor hulp, hadden*** een groot aandeel in de massamoorden die in het land gepleegd werden. Tegelijkertijd waren er de Oekraïense nationalisten die in het Oosten samen met het Rode Leger tegen Duitsland vochten, die massamoorden pleegden uit naam van de "Grote Patriottische Oorlog”.
Beiden beriepen zich daarbij op een Oekraïens nationalisme als rechtvaardiging voor hun acties, echter vanuit compleet verschillende politieke perspectieven. Deze politieke tegenstellingen hebben de “nationale eenheid” van Oekraïne dus altijd al in de weg gestaan. Het dilemma van het Oekraïense nationalisme was destijds, dat het werd verscheurd door de strijd in de meedogenloze Tweede Wereldoorlog vanuit zowel fascistische als bolsjewistische agressie. Dit leidde tot een burgeroorlog tussen Oekraïners, waarbij ze elkaar afslachtten ten gunste van andere grootmachten. Het resultaat daarvan is dat vandaag de dag de ene helft van het 'Oekraïense volk' zichzelf nog steeds ziet als het slachtoffer van Stalin en de andere helft als het slachtoffer van Hitler.
De andere nationalisten: pro-Russische separatisten, die een warrige mix van Oekraïense onafhankelijk, Sovjet-nostalgie (hamer en sikkel-vlaggen rechts) en Groot-Russische (tsaristische) idealen omvatten.
Oude Wonden
Als deze geschiedenis ons één ding leert, is het dat oude wonden moeilijk te overkomen zijn. Het Oekraïens is geen op zichzelf staande taal, maar een mix van zowel Pools als Russisch. Hoewel er een Russisch sprekende minderheid is, spreekt de meerderheid van het land Oekraïens. Buiten een grote Russische minderheid in het Oosten en Zuiden, bevinden zich er ook nog allerhande andere minderheden in het land: Roemenen, Hongaren, Baltische en Turkse minderheden. Daarnaast bevond Oekraïne zich ooit ook nog op de scheidslijn van de strijd tussen de Byzantijnse oosterse kerk en het katholicisme (zie boven). Nee, de verklaring op 24 aug. in 1991 door de hoogste raad van de Oekraïense socialistische sovjet-republiek vóór een onafhankelijke Oekraïense staat (Rohrbach had dat moment vast graag mee willen maken) heeft niets opgelost. De industriële werkgelegenheid was in 2001 in de 10 jaar na 1991 met 50% gedaald. De lonen waren eveneens met 50% afgenomen in 2002 ten opzichte van 1991. Oude demografische samenstelling bleven, evenals oude politieke ideeën. Oekraïens nationalisme dook tijdens perestrojka van Gorbatsjov (markthervormingen) weer op. Anti-Stalinisme ging weer heersen. Echter, kwam er toen tevens een nieuwe speler op het toneel: het Amerikaans imperialisme. In 2004 was er een zogeheten “Oranje revolutie” in Oekraïne. Het Amerikaans imperialisme ondersteunde samen met andere imperialistische gesponsorde organisaties betogingen, welke de verkiezing afdwongen van de pro-westerse en anti-Russische president Viktor Joesjtsjenko. Deze was van 1993 tot 1999 president van de Oekraïense centrale bank en had daarmee veel westerse contacten opgebouwd. Voor de imperialisten was zijn overwinning belangrijk omdat de Oekraïense industriële bases de Russische markt voorzag van grondstoffen. Eveneens waren de aan de Oekraïne grenzende Zwarte Zee en de Krim militair-strategisch van groot belang.
Doch in 2006 hadden de westerse imperialisten minder geluk. Op de Krim braken protesten uit tegen de >>Sea Breeze 2006<<, een poging van Joesjtsjenko om de Oekraïne bij de NAVO te voegen. Tegenprotesten sloegen echter over in heel het land en er moesten 140 Amerikaanse soldaten uitrukken om er een einde aan te maken. Op 12 juli 2006 gingen de NAVO plannen niet door. Tevens was de Oekraïne een geopolitieke speelbal van de Amerikaanse anti-communist Zbigniew Brzezinski. Deze Pentagon strateeg, en architect van de Afghanistan oorlog in 1979, wilde in de jaren '90 al de Oekraïne actief tegen Rusland gebruiken in de strijd om Eurazië. Zijn standaardwerk hierover: The Grand Chessboard uit 1997.
Conclusie
Met de nationalistische staatsgreep van 2014 in Kiev, kwam de Russische minderheid in het oosten van het land in de verdrukking. In Kiev werden massamanifestaties gehouden ter ere van West-Oekraïense helden zoals Bandera en Petljura. Deze mogen in het Westen van het land dan wel als helden vereerd worden omdat zij de wapens tegen de Sovjet-Unie op namen, in het Oosten van het land gelden deze personen als oorlogsmisdadigers en collaborateurs omdat zij de dood van vele duizenden Oekraïners op hun geweten hebben. Met dat in het achterhoofd is het duidelijk dat de regering in Kiev met het uitroepen van deze twee personen als “nationale helden van geheel Oekraïne" niet van plan was om de nationale eenheid te herstellen. Nee, dit was overduidelijk een historisch beladen politieke daad om het anti-Russische sentiment in het land aan te wakkeren ten einde de “Russische vijand" van de Bandera- en Petljura-aanhangers van Oekraïense bodem te verdrijven.
Net als in het prille begin van de Oekraïense natie zijn het ook vandaag de dag weer buitenlandse grootmachten die in Kiev heersen. De heersende regering in Kiev en haar bondgenoten zijn gewillige agenten van de Westerse belangen gebleken. Het is inmiddels wel duidelijk dat de zittende regering in Kiev geen enkele interesse heeft in een onafhankelijk en soeverein Oekraïne: de NAVO regeert nu het Westen van het land. In het oosten heeft de Russische federatie haar stromannen geïnstalleerd, de gehele zaak dood laten bloeden en de Russische bewoners daar tussen wal en schip in verpauperde omstandigheden alleen gelaten.
In twee wereldoorlogen was de inzet van de oorlog op Oekraïens grondgebied al de toegang tot het Donbass-gebied, vanwege haar belang voor de militaire economie. Het is immers in Oost-Oekraïne waar zich 80% alle Oekraïense grondstoffen en zware industrie zich bevindt. Ook vandaag de dag lijkt dit de inzet, maar daarbij vervullen ze niet langer de aspiraties van Hitler of Stalin hun nationalisme, maar die van het internationale kapitalisme onder Amerikaanse en EU-heerschappij.
_____________________
*Een handelsverdrag welk niets meer zou inhouden dan dat er fabriekssluitingen moesten plaatsvinden in het oosten (overwegend staal- en kolenbedrijven) opdat Oekraïne dan niet met de Duitse zwaar industrie zou kunnen concurreren en dat het IMF weer zware bezuinigingen zou opleggen, evenals sociale afbraak. In dit geval zondermeer de afschaffing van subsidies op gas en olie (wat de huishoudelijke omstandigheden ondraaglijk zou maken in de extreem barre Oekraïense winters).
**Historisch omdat eerdere pogingen tot referenda omtrent de afscheiding van de Krim van Oekraïne door Kiev al eens in 1991, '92, '94 en '96 werden onderdrukt. Hoewel de Krim eigenlijk altijd al Russisch was: in 1954 schonk Chroesjtsjov de Krim administratief aan de Oekraïne. Zonder enige vorm van referendum!
***Later zou het zwaartepunt in hun strijd gedurende de Tweede Wereldoorlog alleen maar gaan liggen op anti-bolsjewisme. Ná 1947 gingen vele UPA-leden (het Oekraïense opstandelingenleger) over naar Westerse inlichtingendiensten om daar hun strijd tegen de Sovjet-Unie voort te zetten. (Wat vele toenmalige nazi-kopstukken tevens deden). Bandera werd in 1959 door KGB-agenten vermoord.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten