In 'Die Geächteten' (1930) vertelt Ernst von Salomon over zijn dwaze politieke avonturen van vlak na de Grote Oorlog. Zijn literaire persona werd emblematisch voor de Duitse Conservatieve Revolutie en zijn werk werd een profetie voor de verloren generaties. Zijn les: nihilisme kan worden veroverd door een passie die sterker is dan de kwellingen van de geschiedenis. De bandiet (Geächteter) vindt daarom zijn verlossing in de krijgservaring die de verheffing van de geest voor gaat.
'Die Geächteten' wordt geopend met een citaat van Franz Schauweker: "In leven moeten bloed en kennis het eens worden. Dan stijgt de geest." Dat is zo'n beetje de gehele les van dit werk, dat kennis en beleving tegenover elkaar zet en concludeert dat deze twee tegenstellingen elkaar onvermijdelijk aan trekken. Dan wordt er een vraag gesteld: moeten deze twee aantrekkingskrachten elkaar laten raken en vernietigen, samen met diegene die hen ondergaat: of moet de spanning worden opgelost met creatie en gedachten.
Een minnaar verontrust door een Duitsland dat aan flarden is gescheurd, geschonken door de geschiedenis in de schaduw van de Eerste Wereldoorlog, waar hij te jong voor was om er aan deel te nemen. Ernst von Salomon belichaamde de Revolutionair-Conservatieve passie in actie toen hij besloot om zich bij de Vrijkorpsen aan te sluiten om de strijd door te zetten. Echter, waar Dominique Venner dit mythische epos als een nihilistisch avontuur kon omschrijven, was de irrationele koppigheid van Salomon een authentieke queeste naar betekenis. Een queeste die hij tijdens zijn gehele zoektocht als krijger en militant zou nastreven. Ondanks de wanorde en het gebrek aan een doel waar veel heethoofden aan lijken te lijden, heeft de afvaller Salomon altijd het instinct uitgedragen om een gekoesterde natie her te veroveren.
De Onrustige Revolutionair
Ernst von Salomon was net 16 jaar oud toen de wapenstilstand op 11 november, 1918 werd getekend: een tijd van vlijmscherpe dwaasheden, ideeën en passies welke berusting tegen hielden. Als verwarring het eerste gevoel is dat hij bekent in zijn boek, volgt al snel de hoop. Het is de permanente spanning tussen deze twee tegengestelde neigingen, die de meedogenloze strijd tussen rede en leven creëren. Het leven van de auteur lijkt in het begin van zijn werk slechts het nastreven van zijn ideaal te ondersteunen. Een ideaal dat hij ongetwijfeld al als een fata morgana zag, maar weigerde op te geven. Dus geeft hij toe: "We zijn klaar om te handelen vanuit de impuls van enkel onze gevoelens; en het maakte niet uit of we de rechtschapenheid van onze daden kunnen aantonen. Het vervullen van de daad is wat van belang is deze dagen." Het is geen rede, het zijn geen ideeën die de minnaar die verliefd is op Duitsland drijven, bezorgd vanwege een vernederende vrede. Nee, het is een oncontroleerbare woede. Dus komt het revolutionaire instinct naar boven, het fundamenteel destructieve instinct wiens enige objectief het is om de bestaande orde omver te werpen, inclusief de interne, spirituele en morele orde van diegene die erdoor geleid wordt. Hij daagt de wereld uit, door zichzelf uit te dagen, hij test zichzelf voordat hij doet alsof hij het weet.
Boven alles verscheen beweging, actie vanuit iedere hoek, als de enige weg naar verlossing. De enige overtuiging van deze gefrustreerde generatie was dat er niets goeds kon voortkomen uit het tijdperk van het parlementarisme en de heersende burgerij. Misschien begrijpt hij dit nog niet, maar wat ertoe doet, is de strijd tegen de immobiliteit van het systematische denken, of deze nu liberaal of marxistisch is. En, als we het over verlossing hebben, dan betekent dat niet enkel de collectieve verlossing via de restauratie van de Duitse grootsheid. Oorlog, dan een nederlaag en de voorwaarden voor vrede hebben het individu evengoed vernietigd. Dus beweging is de voorwaarde voor het overleven van eenieder, een vitale poging om betekenis hier uit te vinden: "In de aanval hopen we bevrijding te vinden, de opperste verheffing van onze krachten. We hopen sterk te zijn in de overtuiging om klaar te zijn voor ons lot, we hopen de echte waarden van de wereld in ons te voelen. In maart, gevoed door geen andere verwezenlijkingen dan die voor ons land waardig zouden zijn." Regels die aansluiten bij "De strijd als innerlijke ervaring" van Ernst Jünger en die de wraakzuchtige geest laten zien die de krijger in plaats van de soldaat, motiveerde en vormde, vrije mannen in plaats van vervangbare delen.
Het is de uiting van een ongeduldige dwaasheid, de dwaasheid van een minnaar. Het afwijzen van immobiliteit, onophoudelijk zichzelf in gevaar brengent als die aan zichzelf twijfelt, is het teken dat de nationale revolutie de platonische liefde van een idee afwijst. Omdat de geliefde natie is verloren, moet het heroverd worden, door in plaats van grenzen te verleiden, deze te bezetten. Toch zal er een moment komen dat de actie niet langer de hoop kan voeden. Verheven geweld kan zowel diegene die het ondergaat als diegene die het uitvoert vernietigen. De auteur bekent: "We hebben een vuur ontstoken dat niet enkel levenloze objecten verbrand, maar ook onze hoop, onze aspiraties, evenals de wetten van de bourgeoisie, de waarden van de beschaafde wereld. Het verbrandt alles, de laatste overblijfselen van de woordenschat en het geloof in de dingen en ideeën van deze tijd, al deze stoffige troep die nog steeds in onze harten schuil gaat." Het ideaal vernietigt, de idealist neigt naar het nihilisme. Het lot is steeds meer duidelijk en dwingt de krijger om zijn aspiraties steeds opnieuw te overwegen of er aan te sterven omdat hij alles wat in zijn hart verbleef heeft opgebruikt. Om te overleven, is het nodig om een nieuw ideaal te projecteren, om een alternatief te snijden uit de gescheurde vaandel die men zwaait zonder er in te geloven. Beweging wordt een lege huls die enkel eist om gevuld te worden door de geest, beleving is nutteloos zonder kennis. Het is niet langer een vraag van bewegen om te overleven, maar om te weten hoe men beweegt en naar welk doel. Dan zal de revolutionaire passie zich herinneren dat deze werd geboren uit reactie en een gedurfd conservatief doel voor te stellen.
Intellect en Geweld: De Uitstorting van de Geest
De permanente wirwar van individuele en collectieve overwegingen in zijn werk creëren een perfect psychologisch portret van de revolutionair; de militant in strikte betekenis van het woord. Echter binnen de politieke strijd van het naoorlogse tijdperk, laat de jonge Ernst von Salomon zichzelf eerder kennen als intellectueel evenals gewelddadig, dan de brenger van een idee. Vanaf het begin was de politieke wil van de auteur en zijn verwezenlijkingen op zijn best een zoektocht, meer dan een echte aanvechting, een wil om referentiekaders te vinden in de mist van de omringende crisis. Echter als simpele reflectie niet aan het begin stond van deze zoektocht, is het een teken dat het Duitse ideaal van de komende Conservatieve Revolutie niet slechts filosofisch was. Het was meer allesomvattend, meer totaal: het was een wereldbeschouwing (Weltanschauung), die zeker gevuld was met filosofie en gestuurd door intellect, maar ook concreet beleefd moest worden, visceraal (emotioneel). Deze wereldbeschouwing voedde de wil net zoveel als de gedachten en drukte zich sentimenteel uit in lyrische, droomachtige, suggestieve of allegorische termen die het jargon en de rationalistische concepten uit daagden. De emblematische stijl van de Duitse Conservatieve Revolutie die we terug vinden in het proza van Ernst Jünger of Carl Schmitt willen suggereren, raken en projecteren, in plaats van simpel te onthullen. De bandiet die Salomon belichaamt is niet de man van de tekenkamer. Met hem komt beleving voor kennis. De jonge man zijn gevoelens gaan zijn intellectuele formatie en metapolitieke bewustzijn voor. Het is enkel door zijn geschriften dat hij de waarheid van eeuwige waarden zoekt, in de extremen van de levende ervaring, om deze belevenis te vertalen in kennis. Dus het werk krijgt zijn betekenis om deze tot een nieuw niveau te tillen, om het te verheffen tot een instrument dat voor allen toegankelijk is.
Hier vind men de prachtige expressie van de paradox binnen het Revolutionair Conservatieve denken, modern onder de anti-modernen, omdat het voorstelt de moderniteit tegen zichzelf te keren. Echter ook, en juist omdat het de prioriteit geeft aan actie, de drijvende impulsen die voort komen uit het domein van het bewustzijn en niet dat van ideeën. Wat niet beleeft wordt is de burgerlijke dubbelzinnigheid, zoals een van Salomon zijn kameraden zegt over een boek van Walter Rathenau - vermoord met de medeplichtigheid van de auteur door organisationele consul - 'De komende dagen', met een duidelijke reactie: "Zoveel vonken, zo weinig dynamiet." Salomon zelf geeft toe kapot te zijn, wanneer hij zweert dat de overwegingen van de hoge politiek, het vrijkorps tot nuttige idioten in dienst van buitenlandse belangen hebben gemaakt. De wil om te handelen tegen alles en iedereen in een permanente lange stormloop lijkt enkel diegenen te sparen die, zoals von Salomon, in staat zijn actie in gedachten te destilleren en er een beetje waarheid uit te extraheren, die een wereldbeeld verduidelijken en een doel voorstelt. Revolutionaire dwaasheid, de irrationele en anarchistische impuls, gekanaliseerd en gematigd door conservatief instinct, vraagt om een veel grotere wijsheid en een onontbeerlijke inspanning van conceptualisatie.
Salomon zou zijn evenwicht echter nooit vinden, hoewel hij de intuïtie had tot zijn bevrijding uit de gevangenis. Nog te gewillig, te extreem in zijn wil om tegen elke prijs te handelen, tot de misdaad, tot de verdoemenis waarvoor hij niet bang leek te zijn. De bandieten waren bannelingen die door de klappen van de geschiedenis in de armen van de duivel gegooid werden. Uitsluiting zal de zwaksten vernietigen en de anderen in een belegerde citadel versterken. Vlak voor zijn dood en meer dan 40 jaar na de publicatie van 'Die Geächteten', biechtte hij op dat tijdens zijn tweede gevangenschap hij daadwerkelijk vraagtekens zette bij de betekenis van zijn acties. Daarna omarmde hij de Conservatieve Revolutionaire beweging volkomen, door de initiatie van de "revolutie van de geest", die hij al eerder genoemd en gepresenteerd had in zijn werk in een embryonale vorm. Namelijk de taak van het herdefiniëren van concepten, zoals de Franse encyclopedieën van de 18de eeuw, de veronderstelde voorlopers van de Franse Revolutie waren. Als de spanning tussen kennis en beleving fundamenteel onoverkomelijk was, zou de geschiedenis haar taak confronteren met deze kennis en de beleving van politiek. Het zou wegkwijnen door de ideologische en politieke afwijking van het Nationaal-Socialisme.
Met dank aan het NR Institute.
Ernst von Salomon
Geen opmerkingen:
Een reactie posten